Χωρίς την Ελλάδα δεν υπάρχει Ευρωπαϊκός πολιτισμός!

Γράφει ο Αθανάσιος Δέμος

 Η πρώτη προσφορά της Ελλάδας στον Ευρωπαϊκό και τον Παγκόσμιο Πολιτισμό είναι η αποκάλυψη της μορφής Άνθρωπος. Υπήρχαν οι μεγάλες και απέραντες μοναρχίες των Ανατολικών λαών. Ήταν πλήθος πολύ. Αλλά τους ανθρώπους τους έβλεπαν σαν ανελεύθερες και ασήμαντες μονάδες, σαν δούλους ικανούς μόνον για δουλειά.

Αδυνατούσαν να συλλάβουν και να πλαστουργήσουν τον Άνθρωπο, τον αιώνιο Άνθρωπο. Αδυνατούσαν να ξεχωρίσουν από τα πολλά το ένα, από το πράγμα την ιδέα. Αδυνατούσαν να εισδύσουν από τη ζωή στην ψυχή. Αυτό το κατόρθωσαν πρώτοι οι Έλληνες. Και αυτό είναι το μεγαλύτερο δώρο που χάρισαν στην ανθρωπότητα. Η μεγαλύτερη ανακάλυψή τους.

Οι Ρωμαίοι κατακτητές θεωρούσαν την Ελλάδα ανυπέρβλητη στη Φιλοσοφία, την Τέχνη, την Επιστήμη. Κατά την Αναγέννηση, επίσης εκτιμήθηκε το Ελληνικό μεγαλείοστην Ιατρική, τη Γεωγραφία, την Αστρονομία. Ο σύγχρονος κόσμος είναι πολύ υποχρεωμένος στην Ελλάδα, για να φανεί αγνώμων, για όσα εκληρονόμησε από αυτήν. (C.M.Bawra).

Κεντρικό σημείο της Ελληνικής σκέψης είναι η αμετακίνητη αξία της προσωπικότητας του ατόμου. Για τους Έλληνες ο Άνθρωπος πρέπει να εκτιμάται για την αξία του. Ο Περικλής στον «Επιτάφιο» είπε: «Καθένας από τους πολίτες των Αθηνών, στις πολύπλευρες απόψεις της ζωής, είναι ικανός να δείξει δικαιωματικά τον εαυτό του, τον κύριο και ιδιοκτήτη της προσωπικότητάς του και αυτό το κάνει με ξεχωριστή χάρη και ευελιξία».

Αυτές οι σκέψεις και άλλες παρόμοιες, διαμόρφωσαν τους Έλληνες, αλλά διαμόρφωσαν και τη σύγχρονη Ευρώπη και τη σύγχρονη Δύση. Οι Έλληνες είχαν πάντα αγάπη και σεβασμό στους Νόμους της Πολιτείας. Οι Νόμοι εθεσπίζονταν με κοινή συναίνεση, άλλαζαν δε πάλι με συναίνεση. Αυτό διαμόρφωσε και μία εθνική υπερηφάνεια, η οποία στη συνέχεια διαμόρφωσε την πολιτική τους ανάπτυξη.

Παρά τους μεταξύ των πόλεων πολέμους, οι Έλληνες δεν έπαυαν να θεωρούν εαυτούς Έλληνες, που είχαν κοινή γλώσσα, κοινή θρησκεία, κοινά ως επί το πλείστον έθιμα. Και αυτή ήταν η διαφορά τους από το αποτελούμενο από πολλά κράτη περσικό κράτος. Όταν δέχονταν επίθεση από ένα ξένο εχθρό ένωναν τις δυνάμεις τους και πολεμούσαν για να υπερασπιστούν την ελληνική τους κληρονομιά και τις τοπικές τους ελευθερίες.

Οι Έλληνες αγαπούσαν τον λόγον. Με την εκφραστική γλώσσα τους εδημιούργησαν και ανέδειξαν όλα τα είδη του γραπτού λόγου. Όταν άρχισαν οι Ευρωπαίοι να αφυπνίζονται και να εκπολιτίζονται εδιδάχτηκαν πολλά. Βρήκαν έτοιμα τα δημιουργήματα των Ελλήνων από τα οποία πήραν διδάγματα.

Η πλέον εντυπωσιακή ποιότητα της ελληνικής λογοτεχνίας (έμμετρου και πεζού λόγου) είναι και σήμερα, τόσο ζωντανή και σχετική με τους ανθρώπους όσο ήταν και τότε που γράφτηκαν. Μπορούμε να τα θαυμάζουμε για την τεχνικότητά τους, αλλά μας δένει μαζί τους ο βαθύς ανθρωπισμός και η σοφή εκτίμηση των ανθρωπίνων αξιών.

Οι τέχνες δεν ήταν το μόνο δημιουργικό τους πεδίο, αλλά έκαναν και θεαματικές επιστημονικές υποθέσεις. Αν οι Βαβυλώνιοι και οι Αιγύπτιοι προηγήθηκαν στην αστρονομία και τη Μηχανική το έκαμαν μάλλον εμπειρικά, ενώ οι Έλληνες πρόσφεραν θεωρητική βάση στις εφηρμοσμένες Επιστήμες. Αναζητούσαν γενικές αρχές και διέπρεψαν και στην Επιστήμη και στη Φιλοσοφία, δηλαδή την αγάπη της σοφίας, της γνώσης. Και στις δύο αυτές περιοχές της γνώσης, οι οποίες είναι αλληλένδετες, προχωρούσαν με επιχειρήματα και αποδείξεις, από τη μια υπόθεση στην άλλη.

Κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. η Ιατρική άνθησε κάτω από την έμπνευση του πατέρα της ιατρικής Επιστήμης Ιπποκράτους από την Κω. Αυτός έβαλε στόχο του την πρώτη συλλογή στοιχείων από τα οποία θα μπορούσαν να εξαχθούν συμπεράσματα και έδωσε έμφαση στην ορθή περιγραφή των συμπτωμάτων των ασθενειών και από αυτό το σημείο επροχωρούσε στο να κάνει, ό,τι η σύγχρονη γνώση του έδινε την δυνατότητα να κάνει για τη θεραπεία της κάθε νόσου.

Γεγονός, πάντως, είναι ότι η Ιατρική Επιστήμη μέχρι τις ημέρες μας διατηρεί πολλούς ιατρικούς όρους που γεννήθηκαν τον 5ο π.Χ. αιώνα στην Ελλάδα.

Αλλά και η Ιστορία την Ελλάδα έχει γενέτειρα. Ελληνικά είναι τα ονόματα, τα οποία χαρακτηρίζουν ιατρικές πράξεις: Διαγνωστική, προγνωστική, χειρουργική, αυτοψία και όλες οι διαδικασίες της διανοητικής εργασίας.

Αμέσως μετά από αυτά έρχεται στο νου ότι η Δημοκρατία γεννήθηκε στην Ελλάδα. Κάποιοι κατηγόρησαν την Αθήνα, το μοντέλο της αρχαίας Δημοκρατίας, ότι δίπλα στην ομάδα των ίσων πολιτών, είχε να παρουσιάσει μία πολυπληθέστερη ομάδα ανθρώπων χωρίς κανένα πολιτικό δικαίωμα, την ομάδα των δούλων. Πάντως, μεταξύ των πολιτών, η ισότητα ήταν ασύγκριτα πιο πραγματική, από όσο στις σύγχρονες δημοκρατίες μας.

Αλλά, να φανταστούμε τι θα έλεγαν για τις σύγχρονες δημοκρατίες, αν ζούσαν, οι αληθινοί δημοκρατικοί πολίτες που έζησαν πριν από δυόμιση χιλιάδες χρόνια!
Ο καθηγητής της Οξφόρδης GILBERT MARRAV γράφει:

- Κανένας λαός δεν διατύπωσε στην ιστορία τις ιδέες της αρετής, του ευ ζήν, του πολιτισμού έναντι της βαρβαρότητας καθαρότερα από τους Έλληνες. Και όσοι μεταχειρίστηκαν τα λόγια αυτά ύστερα από αυτούς, φαίνονται ως επί το πλείστον ότι απλώς αναμασούν τις ιδέες των αρχαίων Ελλήνων.
Από την Παγκόσμιο Ιστορία του ASIMOV

«… Οι Έλληνες έδωσαν μερικά από τα μεγαλύτερα πνεύματα που υπήρξαν στον κόσμο. Οι σύγχρονες ιδέες μας πάνω στην πολιτική, την ιατρική, το δράμα, την Ιστορία και την Επιστήμη, προέρχονται από εκείνους τους αρχαίους Έλληνες. Ακόμη σπουδάζουμε τα γραπτά τους, σπουδάζουμε τα μαθηματικά τους, εμβαθύνουμε στην Φιλοσοφία τους και κοιτάζουμε με θαυμασμό τα ερείπια των κτιρίων τους και των αγαλμάτων τους.

Ολόκληρος ο δυτικός πολιτισμός προέρχεται απευθείας από τα έργα των αρχαίων Ελλήνων και η Ιστορία των θριάμβων και των καταστροφών τους ποτέ δεν χάνει την αίγλη της.

EDITH HAMILTON «Ο Ελληνικός δρόμος προς τον Δυτικόν Πολιτισμόν».

Πεντακόσια χρόνια πριν από τη γέννηση του Χριστού, σε μια πόλη μικρή (Αθήνα), στις ακραίες παρυφές του τότε πολιτισμένου και κατασταλαγμένου κόσμου, μια καινούργια, παράξενη δύναμη άρχισε να έρχεται στο φως. Κάτι είχε ξυπνήσει μέσα στο Νου των ανθρώπων αυτών που ζούσαν εκεί και αυτό το κάτι θα έμενε πια γραμμένο στη μορφή του κόσμου ολόκληρου και ούτε οι αιώνες ούτε οι αλλαγές που φέρνει η Ιστορία θα είχαν τη δύναμη να σβήσουν τα βαθιά του σημάδια.

Αυτό που ανακάλυψαν οι Έλληνες, και ο τρόπος με τον οποίο το ανακάλυψαν και ο τρόπος με τον οποίο έφεραν στο φως έναν καινούργιο κόσμο μέσα από τα χαλάσματα ενός παλαιού που μόλις είχε γκρεμιστεί, μπορεί να είναι χρήσιμο και σε μας που είδαμε χθες έναν ολόκληρο κόσμο να καταρρέει μέσα σε δύο δεκαετίες (δύο παγκόσμιοι πόλεμοι).

Αν είμαστε σήμερα διαφορετικοί και αν νιώθουμε διαφορετικά, το χρωστάμε σε ό,τι δημιουργούσε τους δύο εκείνους αιώνες (5ο-4ο π.Χ.) εκείνη η μικρή πολιτεία πριν από δυόμιση χιλιάδες χρόνια…

Από όσα έφτιαξαν οι Έλληνες λίγα έχουν φτάσει ως εμάς και δεν έχουμε τον τρόπο να εξακριβώσουμε αν είναι βέβαια ό,τι καλύτερο είχαν δημιουργήσει.

Αλλά όσα λίγα διατήρησαν για χάρη μας οι ιδιοτροπίες των καιρών και οι συντυχίες των περιστάσεων μοιάζει να δίνουν το μέτρο της υψηλότερης στάθμης στην οποία είναι δυνατόν ποτέ να αναχθεί το κάθε τι που άγγιξε ο Ελληνικός Πολιτισμός.

Την γλυπτική τους, τίποτα δεν την συναγωνίζεται.
Την αρχιτεκτονική τους, κανένας δεν την ξεπέρασε.
Την γραμματεία τους, ποιος να την φτάσει;
Τι έχει απομείνει απ’ όλον τούτον τον τεράστιο αισθησιακό πλούτο;

Γκρεμίστηκαν τα κτίρια, παραμορφώθηκαν τα αγάλματα, έσβησαν οι ζωγραφιές και από τα γραπτά λίγα έχουν σωθεί. Κι όμως. Πάνω σ’ αυτά τα συντρίμμια των όσων προϋπήρξανε, ο κόσμος έμαθε να κτίζει, γιατί επί δύο χιλιάδες χρόνια δεν είχε τίποτα καλύτερο.

Τούτα τα λιγοστά κατάλοιπα της πανώριας Ελληνικής οικοδομής στάθηκαν έμπνευση και πρόκληση στον άνθρωπο και είναι ακόμα ό,τι ποιο πολύτιμο κατέχει ο Δυτικός πολιτισμός.

Ό,τι έφτιαξαν οι Έλληνες το έχει υιοθετήσει πια ολόκληρη η ανθρωπότητα και δεν υπάρχει σήμερα κανένας που να αρνείται στο Ελληνικό πνεύμα την πλήρη δικαίωσή του. Οι Έλληνες έφτιαξαν κάτι εντελώς νέο και πρωτότυπο. Ήταν οι πρώτοι Δυτικοί, οι δημιουργοί μιας νοοτροπίας που σήμερα είναι πια η δική μας.

Αυτή ήταν η βασική Ελληνική συνεισφορά και αυτή είναι και σήμερα η θέση της Ελλάδας στον σύγχρονο κόσμο μας.

Όπως βλέπουμε, χωρίς την Ελλάδα δεν υπάρχει Ευρωπαϊκός πολιτισμός.

Όμως, η προσφορά της Ελλάδας δεν σταματάει εδώ. Συνεχίζεται στην Ελληνική Βυζαντινή Αυτοκρατορία και στην Αναγέννηση, τις οποίες πρέπει να ιδούμε.

ΠΗΓΗ