Συγκρίσεις, Στο δάπεδο της Αμφίπολης

 Απ' όσα διάβασα σήμερα για το υπέροχο ψηφιδωτό που αποκαλύφθηκε στον τύμβο της Αμφίπολης, εντύπωση μου έκαναν οι εικασίες για την ταυτότητα του ηνιόχου. Ενώ το προφανές είναι πως πρόκειται για τον Άδη ή Πλούτωνα, τον άρχοντα του Κάτω Κόσμου, κυρίως επειδή προηγείται ο ψυχοπομπός Ερμής, κάποιοι υποστηρίζουν πως πρόκειται για τον βασιλιά Φίλιππο Β'.
Χωρίς βέβαια καθόλου ν' αποκλείεται αυτό το ενδεχόμενο, εντύπωση μου έκαναν τα επιχειρήματα που εξέθεσαν κάποιοι για να υποστηρίξουν αυτή τη θεωρία. Κι εννοώ απλούς πολίτες, σαν κι εμένα, που δεν είναι αρχαιολόγοι και δεν σχετίζονται επαγγελματικώς με την τέχνη.

 Αναζήτησα λοιπόν απεικονίσεις του Άδη και εξέτασα αυτά τα επιχειρήματα, όχι με σκοπό να μαντέψω την αλήθεια, που αργά ή γρήγορα θα αποκαλυφθεί, αλλά για να ασχοληθώ με κάτι εξαιρετικά ενδιαφέρον και ψυχαγωγικό.
Βρήκα, λοιπόν, τα εξής:

 Παράσταση από κρατήρα του 350 π.Χ, που βρέθηκε στην Κ. Ιταλία και βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο. Ο Άδης επιστρέφει την Περσεφόνη στον Πάνω Κόσμο με το τέθριππο άρμα του. Το θεϊκό ζεύγος συνοδεύεται, ως συνήθως, από τον Ερμή που κι εδώ φορά τον πέτασο (το καπέλο) και κρατά κηρύκειο, και την υποχθόνια θεά Εκάτη. Η Εκάτη είχε βοηθήσει την Δήμητρα να βρει την Περσεφόνη, της οποίας στη συνέχεια έγινε μόνιμη συνοδός. Εμφανίζεται εδώ κρατώντας πυρσό, που καταλήγει σε τέσσερις λυχνίες, γνωστό από τα Ελευσίνια μυστήρια.

Στον λαιμό αυτού του αγγείου, που ανήκει στη συλλογή αρχαιοτήτων του Μονάχου και προέρχεται μάλλον από τον Τάραντα της Ιταλίας (330-320 π.Χ), απεικονίζονται η Σελήνη και ο Ήλιος με τα τέθριππα άρματά τους και στη μέση είναι ο Άδης με την Περσεφόνη στο βασίλειό τους.

Ο Άδης κρατά σκήπτρο με κεφάλι αετού και η Περσεφόνη σκήπτρο με τέσσερις λυχνίες (όπως στο προηγούμενο η Εκάτη).
 Η παράσταση αυτή είναι από τον θρόνο που βρέθηκε στον τάφο της Ευρυδίκης, της μητέρας του Φιλίππου, στις Αιγές. Εδώ ο Άδης με την Περσεφόνη απεικονίζονται σε αρμονική σχέση μεταξύ τους, ως το βασιλικό ζεύγος του Κάτω Κόσμου, επάνω σε τέθριππο άρμα.

Συγκρίσεις

Στο δάπεδο της Αμφίπολης, ο Ερμής προηγείται, που σημαίνει πως, όποιοι κι αν είναι αυτοί που ακολουθούν, ο θεός Ερμής εμφανίζεται εδώ ως ψυχοπομπός.
Στην περίπτωση που ο ηνίοχος είναι όντως ο Άδης, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε την ομοιότητα που έχει με τον Άδη στο 2. Βέβαια, θα περιμέναμε να δούμε τέσσερα άλογα.
Αν πρόκειται για Αρπαγή της Περσεφόνης, θα περιμέναμε να δούμε και την κλαίουσα Δήμητρα (όπως στην τοιχογραφία της Βεργίνας). Ίσως, μάνα και κόρη να εμφανιστούν στη δεξιά πλευρά του δαπέδου που δεν έχει ακόμα αποκαλυφθεί.

Το επιχείρημα υπέρ του Φιλίππου, πως σκοπίμως εμφανίζεται προφίλ,για να μην φαίνεται το ελαττωματικό του μάτι δεν είναι ισχυρό, εφόσον ο Άδης και αλλού παριστάνεται σε αυτή τη στάση (βλέπε εικόνα 4)
Κάποιοι οδηγήθηκαν στον Φίλιππο από το στεφάνι στο κεφάλι του. Όμως ο Άδης σχεδόν πάντα παριστάνεται με στέμμα ή στεφάνι.
Κάποιοι άλλοι κατέληξαν σε αυτό το συμπέρασμα συνδυάζοντας το στεφάνι με το άρμα και τη νίκη του Φιλίππου στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ωστόσο ο Άδης εμφανίζεται πολύ συχνά με άρμα, ειδικά όταν παριστάνεται η αρπαγή της Περσεφόνης. Βέβαια, του Άδη το άρμα έχει τέσσερα άλογα. Εκτός από αυτή, την πολύ παλαιότερη απεικόνιση από το Ρήγιο της Κάτω Ιταλίας, του 460 π.Χ.

Λογικά, κάποια στιγμή θα εμφανιστεί η Περσεφόνη να την τραβολογά ο Άδης με το αριστερό του χέρι, ίσως και η Δήμητρα που θρηνεί για τη δύστυχη κόρη. Ίσως να εμφανιστεί η Εκάτη με τις τέσσερις λυχνίες, προς τέρψη εκείνων που πιστεύουν πως πρόκειται για τον τάφο της Ολυμπιάδας ή της Ρωξάνης, που ήταν αμφότερες μυημένες σε απόκρυφα μυστήρια.

Επειδή όμως αυτό το μνημείο φαίνεται ν'αγαπά τις εκπλήξεις, ίσως να δούμε τον Άδη χωρίς την Περσεφόνη να τραβά στο βασίλειό του τον άγνωστο έως τώρα νεκρό. Ίσως και να αποδειχτεί πως είναι όντως ο Φίλιππος που παίρνει τη θέση του Άδη. Αλλά τότε, ποιον θα μπορούσε να παίρνει μαζί του στον κάτω κόσμο; Κάποια από τις συζύγους του ή κάποιο από τα παιδιά του;
Ποιος να ήταν αυτός ο άνθρωπος, τον οποίο ο κατασκευαστής του μνημείου δεν ήθελε να τον αφήσει στα χέρια του Άδη, αλλά θεωρούσε πως άξιζε ένα πιο αξιοπρεπές τελευταίο ταξίδι; Ή ήθελε οι Μακεδόνες να πιστεύουν πως αισθανόταν έτσι γι' αυτόν; Είναι μνημείο ευγνωμοσύνης και τιμής ή τύψεων; Σκοπιμότητας ίσως;
Και αν πάλι είναι ο Άδης, γιατί ο Ερμής κοιτάζει με αυτό το βλέμμα, στο οποίο μαλώνουν για την επικράτηση η επίπληξη με την ικεσία;
Ήθελα να τελειώσω με την ομολογία πως ζηλεύω θανάσιμα αυτούς που είχαν την τύχη να ξοδέψουν τον χρόνο τους σε κάτι τόσο σπουδαίο (όποιο σενάριο και αν επαληθευτεί). Τι υπέροχο ταξίδι!  Αλλά, ύστερα μου καρφώθηκε η σκέψη, τι άραγε αφήσαμε εμείς που θα χαρούν οι απόγονοί μας σε δύο χιλιάδες χρόνια να ανακαλύψουν;
ΠΗΓΗhttp://skepteon.blogspot.gr/2014/10/blog-post_13.html