Επιβλητικός ο θάλαμος με τη δίφυλλη θύρα

Εργασίες αντιστήριξης των τοίχων και υποστύλωσης του θόλου, 
με λεπτές «χειρουργικές» επεμβάσεις πραγματοποιούνται στον τρίτο θάλαμο

Πίσω από μια περίτεχνη δίφυλλη μαρμάρινη πόρτα, της οποίας βρέθηκαν προς το παρόν 3-4 τμήματα, όπως ειπώθηκε προχθές και η οποία παραπέμπει ευθέως σε μακεδονικό τάφο, κλιμακώνεται ο ιδιαίτερα επιβλητικός -όπως αποδεικνύεται- τρίτος θάλαμος του ταφικού μνημείου της Αμφίπολης, με μέγιστο ύψος σχεδόν 8,5 μέτρα, ενώ έχει ένα βύθισμα όπως εκτιμάται περίπου δύο μέτρων.

Ο εντοπισμός τμημάτων της σπασμένης πόρτας, την περασμένη Τετάρτη, στο θύρωμα του τρίτου διαφραγματικού τοίχου, και σε ύψος περίπου 1,5 μέτρου από το δάπεδο, ενισχύει περαιτέρω την άποψη της ανασκαφικής ομάδας πως πρόκειται για μακεδονικό τάφο, κι απαντά στις επιφυλάξεις που διατύπωσαν άλλοι αρχαιολόγοι.

«Είναι μια τυπικής μορφής θύρα μακεδονικών τάφων», επισημάνθηκε προχθές από την ανασκαφική ομάδα, η οποία έδωσε στη δημοσιότητα και φωτογραφίες από τα νέα ευρήματα. Σε αυτά περιλαμβάνονται, επίσης, μεγάλος αριθμός καρφιών, αλλά και ίχνη κεραμικής από τον δεύτερο θάλαμο.

Η θύρα είχε πάχος 14 εκατοστών, ήταν κατασκευασμένη από μάρμαρο Αλυκής Θάσου, όπως και όλο το ταφικό συγκρότημα, και φέρει εφηλίδες (διακοσμητικά στοιχεία που μιμούνται την κεφαλή καρφιών, όπως είθισται στις ξύλινες πόρτες). Στην αριστερή πλευρά του θυρώματος διαπιστώθηκε ότι υπάρχει στροφέας (σημείο κρέμασης της θύρας από την παραστάδα, κάτι σαν τον σημερινό μεντεσέ).

Η θύρα είχε πάχος 14 εκατοστά, είναι κατασκευασμένη από μάρμαρο Θάσου και φέρει εφηλίδες

Όπως δήλωσε η επικεφαλής της ανασκαφής, Κ. Περιστέρη, «η πόρτα ενισχύει την άποψή μας ότι πρόκειται για έναν τάφο. Έχουμε ένα καταπληκτικό ταφικό συγκρότημα, που ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αιώνα π.Χ».

Η ανασκαφική ομάδα βρίσκεται εδώ και λίγες μέρες μέσα στον επιβλητικό τρίτο θάλαμο, με πρώτο μέλημα την υποστύλωση του χώρου, που παρουσιάζει ως γνωστόν προβλήματα στατικότητας. Ο συγκεκριμένος θάλαμος, όπως εκτιμάται προς το παρόν, έχει βύθισμα που φτάνει ως και τα 2 μέτρα σε σύγκριση με το επίπεδο των προηγούμενων χώρων και οι επιστήμονες εκτιμούν πως πίσω από τον τοίχο με τη μαρμάρινη θύρα ξεκινούν σκαλοπάτια ή ράμπα.

Από το θύρωμα του τρίτου τοίχου πιθανολογείται πως ξεκινά μία σκάλα ή ράμπα 
που οδηγεί προς το βάθος του τρίτου θαλάμου

Χθες έγινε επίσης γνωστό ότι στον θάλαμο πίσω από τις Καρυάτιδες βρέθηκαν δύο χάλκινα και περισσότερα σιδερένια καρφιά, τα οποία σύμφωνα με την ανασκαφική ομάδα δεν είναι δεδομένο ότι παραπέμπουν σε φορείο, ενώ δεν φέρεται πως εμπλουτίζουν τη χρονολόγηση του μνημείου. «Όταν χρονολογούμε το μνημείο στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα, είμαστε απόλυτα σίγουροι τόσο για τον περίβολο όσο και για τα ευρήματά μας», επισήμανε η κ. Περιστέρη.

Εκατοντάδες καρφιά βρέθηκαν και στους εξωτερικούς χώρους του τύμβου. Σημειώνεται πως αντίστοιχα ευρήματα στο εξωτερικό άλλων μακεδονικών τάφων παρέπεμπαν σε νεκρική πυρά, όπως π.χ. στους βασιλικούς τάφους της Βεργίνας.

«Τα βασικά ευρήματα»

Η διφορούμενη απάντηση της αρχαιολόγου σε ερώτηση για πιθανή εύρεση κεραμικών ή άλλων κινητών ευρημάτων, αφήνει περιθώρια διαφορετικών ερμηνειών. «Δεν γίνεται να βγάζουμε ένα ένα ό,τι κεραμιδάκι έχουμε. Δίνουμε τα βασικά ευρήματα. Σε ένα συνέδριο ή μια επιστημονική συνάντηση μπορούμε να συζητήσουμε τα υπόλοιπα», είπε η κ. Περιστέρη.

Κατά τη συνέχιση της ανασκαφής στον δεύτερο θάλαμο πίσω από τις Καρυάτιδες, αποκαλύφθηκε η συνέχεια των πλευρικών τοιχωμάτων, που δεν διαφέρει καθόλου από την ορθομαρμάρωση όλων των χώρων του μνημείου. Το δάπεδο της επίχωσης στον συγκεκριμένο χώρο έχει φτάσει στο 1,5 μέτρο, στο ύψος περίπου των βάθρων των Καρυατίδων, και θα παραμείνει προσωρινά ως αντιστήριξη του τρίτου διαφράγματος.

Τα σκαλιά και ο τεχνητός λόφος

Μία σκάλα ή ράμπα, που οδηγεί προς το βάθος του τρίτου θαλάμου, πιθανολογείται πως ξεκινά αμέσως πίσω από το θύρωμα του τρίτου τοίχου. Η χωμάτινη επίχωση στον συγκεκριμένο χώρο έχει κλίση από Νότο προς Βορρά, με υψομετρική διαφορά πάνω από ένα μέτρο. Στο ανώτερο βάθος του, ο θάλαμος υπολογίζεται πως φτάνει έως και 2 μέτρα βαθύτερα από το δάπεδο των προηγούμενων χώρων, γεγονός που του δίνει μέγιστο ύψος πάνω από τα 8 μέτρα.

«Φυσιολογικά αυτό σηματοδοτεί την ύπαρξη σκάλας ή ράμπας, η οποία ξεκινά πιθανώς μετά το θύρωμα του τρίτου διαφράγματος», ειπώθηκε στη προχθεσινή ενημέρωση από την Α. Παναγιωταρέα. Η κ. Περιστέρη απέφυγε να δώσει επιπλέον λεπτομέρειες ή εκτιμήσεις, ενώ έκανε γνωστό πως δεν υπάρχει προηγούμενο ταφικού μνημείου με παρόμοια δομή.

Στον τρίτο θάλαμο υλοποιούνται από την περασμένη Δευτέρα εργασίες αντιστήριξης των τοίχων και υποστύλωσης του θόλου, με λεπτές «χειρουργικές» επεμβάσεις, ώστε να μη διαταραχθεί η ευαίσθητη ισορροπία και υπό το φως συστήματος ψυχρού φωτισμού.

Ήδη έχει υλοποιηθεί η υποστύλωση στα δύο τρίτα της επιφάνειας του θόλου. «Βρισκόμαστε στη δυσκολότερη φάση των εργασιών που έως τώρα έχουν πραγματοποιηθεί για την ασφάλεια εργαζόμενων και μνημείου», επισημάνθηκε και έγινε γνωστό πως η υποστύλωση είναι «παθητική», δηλαδή ενεργοποιείται μόνο σε περίπτωση που ένας θολίτης τείνει να μετακινηθεί.

Ερμηνεύοντας τα προβλήματα στατικότητας και τις φθορές, όπως τη σπασμένη θύρα του τρίτου τοίχου, η Κ. Περιστέρη εκτίμησε πως μπορεί το μνημείο να διαταράχτηκε από τον ισχυρό σεισμό 6,8 Ρίχτερ που έγινε στον 6ο μ.Χ. αιώνα και άλλαξε τον ρου του Στρυμόνα, ή και από τις ελληνοβουλγαρικές πολεμικές συγκρούσεις στην περιοχή το 1913.

Η επικεφαλής της ανασκαφής διέψευσε ότι έχουν γίνει γεωφυσικές διασκοπήσεις στον χώρο της συγκεκριμένης ανασκαφής. Όπως είπε, έγιναν σε άλλους χώρους, στον φυσικό λόφο, όπου βρέθηκαν τάφοι της εποχής του σιδήρου και των Αρχαϊκών Χρόνων. Στον χώρο όπου βρίσκεται το ταφικό μνημείο ο λόφος είναι τεχνητός και ήταν γεμάτος από μπάζα παλαιότερων ανασκαφών.

Για το ενδεχόμενο να έχει συληθεί ο τάφος, η γ. γ. του υπουργείου Πολιτισμού Λ. Μενδώνη σημείωσε πως η τυμβωρυχία ήταν σύνηθες φαινόμενο στην αρχαιότητα. «Έχουμε ισχυρές ενδείξεις ότι στην αρχαιότητα έγιναν παραβιάσεις και προσπάθειες σύλησης. Αν τελεσφόρησαν θα μας το δείξει η ανασκαφή», ανέφερε.

Η κ. Περιστέρη χαρακτήρισε ως «κακίες» την κριτική ότι μετέχει σε διαδικασία πολιτικής εκμετάλλευσης. «Κάνω ανασκαφές πάνω από 30 χρόνια, νιώθω λατρεία και μεράκι για τη δουλειά μου, χωρίς καμία διάθεση εκμετάλλευσης», είπε.

Για το ίδιο θέμα η Λ. Μενδώνη διερωτήθηκε αν είναι πολιτική εκμετάλλευση το να επισκέπτεται ένας υπουργός ή ο ίδιος ο πρωθυπουργός ένα σημαντικό μνημείο. «Δεν καταλαβαίνω γιατί μιλάμε για πολιτική εκμετάλλευση. Καθοδήγησε κάποιος το εύρημα για να βρεθεί εκεί που βρέθηκε;», είπε.

Πηγή: Β. Ιγνατιάδης, Έθνος , ΥΠΠΟΑ