Οι νοητικές φάσεις του παιδιού

Του Νίκου Λυγερού

Υπάρχουν πολλά νοητικά εργαλεία που επιτρέπουν την ανάπτυξη της σκέψης του παιδιού. Σε πολλούς είναι παντελώς άγνωστα και σε άλλους δεν είναι κατανοητά. Μέσω των πειραμάτων μας έχουμε δει τη διαφοροποίηση που προκαλούν ακόμα και σε παιδιά που θεωρούνται προβληματικά ως προς την κλασική μάθηση. Αυτός ο πλάγιος τρόπος προσέγγισης των γνωστικών αντικειμένων με την χρήση των ανοιχτών προβλημάτων δίνει μεγάλες δυνατότητες στο παιδί, δηλαδή στον επόμενο άνθρωπο να εκφραστεί και μάλιστα να ξαφνιάσει ακόμα και το δάσκαλό του με τον τρόπο με τον οποίο λύνει ένα πρόβλημα. Σε πρώτη φάση λοιπόν, τα προβλήματα πρέπει να είναι προσιτά για να αυξηθεί η αυτοπεποίθηση του παιδιού, αλλά να μην είναι ποτέ εύκολα, αλλιώς δεν θα μετατραπεί ποτέ σε μαθητή ικανό να λύσει προβλήματα που θεωρεί αρχικά τουλάχιστον αδύνατα να λυθούν, αν δεν είναι άλυτα. Σε δεύτερη φάση, ο μαθητής αποκτά ένα ρόλο στην ομάδα των μαθητών, που του επιτρέπει να πάρει ευθύνες πάντα νοητικές, αλλά και πρακτικές ανάλογα με τις τάσεις του κι όχι με το επίπεδό του, το οποίο αφορά αποκλειστικά το δάσκαλο. Σε τρίτη φάση, ο μαθητής είναι ικανός να λειτουργήσει ως μέλος της ομάδας και να προσφέρει τις δυνατότητες στους άλλους. Τότε μπορεί να προσφέρει πραγματικά ως επόμενος άνθρωπος. Δεν πρέπει να ξεχνάμε σε όλες αυτές τις φάσεις την ανάγκη της χαράς η οποία παραμένει ο πρώτος στόχος. Δίχως χαρά, ακόμα και αν είναι νοητική, δεν υπάρχει ουσιαστική εξέλιξη. Και ο λόγος είναι σχετικά απλός. Η χαρά είναι ο βασικός πυρήνας της ολοκλήρωσης. Είναι η ίδια αναλογία που ισχύει για την νοημοσύνη και την σκέψη. Επιπλέον, η σκέψη πάνω στη σκέψη που αντιστοιχεί στη συνείδηση έχει το ανάλογο της μέσω της ολοκλήρωσης και είναι η πληρότητα. Η πληρότητα του μαθητή λειτουργεί ως όραμα στο πλαίσιο της μεταδιδακτικής. Σε κάθε φάση, ο ρόλος του δασκάλου είναι σημαντικός αν και διαφορετικός. Τα αντίστοιχα στάδια είναι η κατάλυση, η ανάφλεξη, η συμβουλή. Γι' αυτό το λόγο είναι απαραίτητη η πολυμορφία του δασκάλου. Τα μετέπειτα στάδια έχουν ένα χαμαιλεοντικό χαρακτήρα και θα εξετασθούν σε άλλο σημείωμα. Σημασία για το παρόν είναι η χρήση νοητικών εργαλείων που ξεφεύγουν από τη συντηρητική παράδοση της ύλης που δεν ασχολείται με την νοημοσύνη αλλά με την ένταξη των παιδιών στην κοινωνία. Αν για πολλούς αυτός ο σκοπός είναι ορθολογικός αυτό δεν σημαίνει ότι σχετίζεται και με την ανάπτυξη της σκέψης του παιδιού. Μάλιστα η διαφορά φαίνεται και μέσω της χαράς. Η κοινωνία θέλει τα άτομα να είναι ευτυχισμένα και να έχουν όνειρα, που τους πουλά αν δεν έχουν, τα οποία δεν θα υλοποιηθούν ποτέ. Ενώ η ανθρωπότητα μέσω των δασκάλων θέλει τη χαρά των ανθρώπων και αυτά να έχουν οράματα που θα υλοποιήσουν, για να συμβάλλουν σε αυτό που ονομάζουμε το έργο.

Πηγή: http://www.lygeros.org/lygeros/8013-gr.html