Τα πρακτικά της στρατιωτικής σύσκεψης των Ιταλών, την 15η Οκτωβρίου 1940, στο Palazzo Venezia

VERBALE DELLA RIUNIONE TENUTA NELLA SALA DI LAVORO DEL DUCE A PALAZZO VENEZIA IL 15 OTTOBRE 1940, ORE 11
Παρόντες: O Duce, οι Εξοχότατοι: Ciano, Badoglio, Soddu, Jacomoni, Roatta,Visconti Prasca. Γραμματεύς:  Αντισυνταγματάρχης Τrombetti.
Ντούτσε: Σκοπός της συσκέψεως είναι να καθορισθούν αι λεπτομέρειαι της δράσεως την οποίαν, γενικώς ειπείν, απεφάσισα να αναλάβω κατά της Ελλά­δος. Η δράσις αύτη, εις μίαν πρώτην φάσιν, δέον να έχη αντικειμενικούς σκοπούς και ναυτικούς και χερσαίους. 0ι εδαφικοί σκοποί είναι να καταλάβωμεν τούτο μεν ολόκληρον την έναντι των Ιονίων νήσων ακτήν, ως και τας νήσους αυτάς (Ζάκυνθον, Κεφαλληνίαν, Κέρκυραν), τούτο δε την Θεσσαλονίκην. Όταν εκπληρώσωμεν τους σκοπούς αυτούς, θα έχωμεν βελτιώσει τας έναντι των Άγγλων θέσεις μας εις την Μεσόγειον.
Η δευτέρα φάσις, — μεταγενέστερα ή και σύγχρονος προς την προηγουμένην, — είναι η κατάληψις ολοκλήρου της Ελλάδος, ίνα τεθή αύτη εκτός μάχης και ίνα βεβαιωθώμεν ότι καθ’ οιανδήποτε περίπτωσιν θα παραμείνη  εις τον πολιτικο-οικονομικόν μας χώρον Αφού καθώρισα ούτω το ζήτημα, απεφάσισα και την ημερομηνίαν, η οποία κατά την γνώμην μου δεν δύναται να βραδύνη ούτε επί μίαν ώραν: Την 26ην του παρόντος μηνός. Την επιχείρησιν αυτήν την ωρίμασα εις την σκέψιν  μου από μακρών μηνών, πριν   ακόμη   και   από  την  συμμετοχήν   μας  εις   τον   πόλεμον, πριν ακόμη και απο την έκρηξιν του πολέμου [1] (Αφού καθωρίσθησαν τα βασικά ταύτα στοιχεία, πρόκειται τώρα να εξετάσωμεν πως θα εξελιχθή  η ενέρ­γεια αύτη, και δι’ αυτά εκάλεσα τον εις Αλβανίαν γενικόν τοποτηρητήν και τον διοικητήν των εις Αλβανίαν δυνάμεων, δια να μας χαράξουν ένα σχέδιον πολιτικόν και στρατιωτικόν, ούτως ώστε να καταλήξωμεν εις τας προσφορωτέρας μεθόδους και τους καταλληλοτέρους χρονικούς προσδιορισμούς διά την επιτυχίαν των σκοπών μας. Προσθέτω ότι δεν διαβλέπω περιπλοκάς προς βορράν.
Η Γιουγκοσλαβία έχει παν συμφέρον να μείνη ακίνητος, ως άλλωςτε φανερώνουν και δημόσιαι δηλώσεις επισήμων της οργάνων, αι οποίαι απο­κλείουν την δυνατότητα περιπλοκών, εκτός δια την περίπτωσιν αμύνης της χώρας. Περιπλοκάς από τουρκικής πλευράς αποκλείω, ιδίως αφ’ ης η Γερμανία εγκαθιδρύθη εις Ρουμανίαν και η Βουλγαρία ενεδυναμώθη. Αύτη δύναται να αποτελέση  πεσσόν εις το  παιγνίδι μας και θα προβώ εις τα αναγκαία διαβήματα δια να μη χάση την μοναδικήν αυτήν ευκαιρίαν να πράγματοποιήση τας βλέψεις της εις την Μακεδονίαν και την διέξοδóν της εις την θάλασσαν. Καλώ τον εις Αλβανίαν γενικόν τοποτηρητήν να εκθέση  τας απόψεις του.
Γιακομóνι: Εις Αλβανίαν αναμένεται πυρετωδώς η ενέργεια αυτή. Η χώρα είναι ανυπόμονος και πλήρης ενθουσιασμού. Δύναμαι μάλιστα να τονίσω ότι ο ενθουσιασμός είναι τόσον ζωηρός ώστε τελευταίως εσημειώθη κάποια απογοήτευσις διότι η δράσις δεν ήρχισεν ακόμη. Ελάβαμεν σοβαρώτατα μέτρα διά τον ανεφοδιασμόν της χώρας. Υπάρχει ο κίνδυνος, σχετικώς, μη βομβαρδισθή ο λιμήν Δυρραχίου, ο οποίος εξασφαλίζει τον ανεφοδιασμόν αυτόν. Το οδικόν δίκτυον εσημείωσε πολλάς προόδους, καίτοι δεν δυνάμεθα να θεωρήσωμεν το θέμα ως τελείως λελυμένον. Πώς φαίνεται η κατάστασις της Ελλάδος από αλβανικής πλευράς:
Ντούτσε: Τούτο ακριβώς θέλομεν να μάθωμεν.
Γιακομóνι: Είναι δυσχερέστατον να εξακριβωθή. Η κοινή γνώμη εί­ναι προδήλως αδιάφορος. Εδημοσιεύσαμεν ότι εφονεύθη η ανεψιά του δολοφονηθέντος Αλβανού πατριώτου, αλλ’ οι Έλληνες μας διέψευσαν [2]. Εκ πληροφοριών των πρακτόρων μας προκύπτει ότι ενώ προ δύο μηνών οι Έλληνες δεν εφαίνοντο διατεθειμένοι να προβάλουν σοβαράν αντίστασιν, ήδη εμφανίζονται αποφασισμένοι να εναντιωθούν εις την ένέργειάν μας. Ο μυστικός πομπός, ο  οποίος λειτουργεί εις Αργυρόκαστρον και με τον οποίον διεξάγομεν δραστηρίαν προπαγάνδαν, ακούεται πολύ και έχει αποτελέσματα. Υποθέτω ότι η ελληνική αντίστασις θα επηρεασθή αναλόγως του ρυθμού της δράσεως μας : Αν δηλαδή αύτη είναι ταχεία, αποφασιστική και επιβλητική ή βραδεία και περιορισμένη. Δέον επίσης να ληφθή υπ’ όψει ποίαν βοήθειαν θα έχουν οι Έλληνες από τους Άγγλους.[3]
Ντούτσε: Αποκλείω κατά τον μάλλον απόλυτον τρόπον την  αποστολήν ενισχύσεων εις άνδρας.  Αλλά και η αεροπορία δεν θα έχει δυνάμεις  να διαθέσει.
Γιακομóνι: Ο μόνος φόβος θα ηδύνατο να προέλθη εκ μερικής μόνον καταλήψεως της Ελλάδος, οπότε οι Άγγλοι, εκ  των εναπομενουσών,  εις αυτούς βά­σεων, θα ήσαν εις θέσιν να προσβάλουν, με σοβαράς αεροπορικάς δυνάμεις, την Νότιον Ιταλίαν και την Αλβανίαν. Τα ελληνικά αεροπλάνα είναι μόνον 144, αριθ­μός που δεν μας φοβίζει σοβαρώς.[4]
Ντούτσε: Ποία είναι η ψυχική κατάστασις του ελληνικού πληθυσμού;
Γιακομóνι: Φαίνεται σοβαρώς αποκαρδιωμένος.
Τσάνο: Υπάρχει εις σαφής διαχωρισμός μεταξύ του πληθυσμού και μιας ιθυνούσης τάξεως, πολιτικής και πλουτοκρατικής, η οποία εμπνέει την αντίστασιν και καλλιεργεί το αγγλόφιλον πνεύμα. Η μικροτάτη αύτη τάξις είναι πλουσιοτάτη.  Ο λοιπός πληθυσμός είναι αδιάφορος εις όλα τα γεγονότα, περιλαμβανομένης και της εισβολής μας. [5]
Γιακομóνι: Επέδρασαν πολύ επί του ελληνικού πληθυσμού αι ειδήσεις  τας οποίας μετέδωσα περί ύψους των ημερομισθίων εις Αλβανίαν.
Ντούτσε: Καλώ τον διοικητήν των εις Αλβανίαν δυνάμεων να εκθέση την στρατιωτικήν κατάστασιν.
Βισκόντι Πράσκα: Προητοιμάσαμεν μίαν επιχείρησιν κατά της Ηπείρου δια την 23ην, και αύτη εμφανίζεται υπό αισιοτάτους οιωνούς [6] εις αδιάβατος ορεινός όγκος. Το θέατρον τούτο αγώνος μας επιτρέπει μίαν σειράν κυκλωτικών κινήσεων κατά των ελληνικών δυνάμεων, — υπολογιζομένων εις 30.000 άνδρας περίπου, — αι οποίαι θα μας επιτρέψουν την κατάληψιν της Ηπεί­ρου εις βραχύ διάστημα: 10 — 15 ημέρας.  Η ενέργεια αύτη, — που πιθανόν να μας επιτρέψη να εξοντώσωμεν όλας τας ελληνικάς δυνάμεις,— προπαρασκευάσθη μέχρι των ελαχίστων λεπτομερειών και θα είναι, κατά το ανθρωπίνως δυνατόν, τελεία [7]. Η επιτυχία της επιχειρήσεως θα μας επέτρεπε να βελτιώσωμεν τας θέσεις μας, θα έδιδε σύνορα ασφαλέστερα, καθώς και την απόκτησιν του λιμένος της Πρεβέζης, που θα ήλλασσε τελείως την κατάστασιν μας. Αύτη θα ήτο η πρώτη φάσις της δράσεως μας, επιχειρητέα  εντατικώς και κατά τον καλύτερον τρόπον. Πλην η ενέρ­γεια  υπόκειται  εις τας καιρικάς συνθήκας. Εντός ολίγων εβδομάδων η εποχή των  βροχών θα εδημιούργει σοβαράς δυσχερείας διά την κατάκτησιν της Ηπείρου και της βάσεως της Πρεβέζης.
Ντούτσε: Η ημερομηνία της ενάρξεως των επιχειρήσεων δύναται να επισπευσθή και όχι να επιβραδυνθή.
Βισκόντι Πράσκα: Το ηθικόν των στρατευμάτων είναι υψηλότατον,  ο ενθουσιασμός εις ύψιστον βαθμόν. Ουδέποτε είχα παράπονα διά τα στρα­τεύματα μας της Αλβανίας. Η μόνη εκδήλωσις απειθαρχίας την οποίαν συνήντησα υπήρξεν  η ανυπομονησία των αξιωματικών και των στρατιωτών να βαδίσουν προς την  μάχη.[8]
Ντούτσε: Πόσας  δυνάμεις έχετε ;
Βισκόντι Πράσκα: Περίπου  70. 000 άνδρας, και  επιπλέον τα ειδικά τάγματα. Συνεπώς έναντι του αντιπαλου, διαθέτοντος περίπου  30.000  άνδρας, έχομεν υπεροχήν  δύο προς ένα.[9]
Ντούτσε: Και όσον αφορά τα  μέσα,   τεθωρακισμένα άρματα , άμυναν του εχθρού;
Βισκόντι Πράσκα: Η μόνη μου ανησυχία είναι η εξ ενδεχομένης αγγλικής αεροπορικής βοηθείας , καθόσον η ελληνική αεροπορία δι’ εμέ είναι ανύπαρκτος. Όσον αφορά το μέτωπον Θεσσαλονίκης , χρειάζεται  κάποια επιφύλαξις λόγω της εποχής.  Θα  ηδύνατο να δοθή όλη η προσοχή εις  την ενέργειαν προς Ήπειρον.
Ντούτσε: Η  ενέργεια προς Θεσσαλονίκην είναι σπουδαία , διότι πρέπει να την εμποδίσωμεν να γίνη αγγλική βάσις.
Βισκόντι Πράσκα: Δια την ενέργειαν αυτήν απαιτείται κάποιος χρόνος. Ο λιμήν αφετηρίας , το Δυρράχιον, απέχει από την Θεσσαλονίκην περίπου 300 χιλιόμετρα. Συνεπώς θα χρειασθή περί το δίμηνον.
Ντούτσε: Είναι δυνατόν,  εv τούτοις, να εμποδισθούν οι Άγγλοι να αποβιβασθούν εις Θεσσαλονίκην. Είναι σπουδαίον να κατευθυνθούν και προς την διεύθυνσιν αυτήν δύο μεραρχίαι ούτως ώστε να προκαλέσουν την βουλγαρικήν συνδρομήν.
Βισκόντι Πράσκα: Και διά την προέλασίν μας εις Αθήνας βάσις των πάντων είναι η κατάληψις της Ηπείρου και του λιμένος της Πρεβέζης.
Ντούτσε: Και η κατάληψις των νήσων Ζακύνθου , Κεφαλληνίας και Κερκύρας.
Βισκόντι Πράσκα: Βεβαίως.
Ντούτσε: Aι ενέργειαι αυταί πρέπει να λάβουν χώραν συγχρόνως. Γνωρίζετε ποίον είναι το ηθικόν των Ελλήνων στρατιωτών;
Βισκόντι Πράσκα: Δεν είναι άνθρωποι που να τους αρέση να μάχονται. [10]
Ντούτσε: Και τώρα, ακόμη κάτι. Καθορισθείσης της ημερομηνίας  πρέπει να ίδωμεν πως θα δώσωμεν  την εντύπωσιν ότι η ενέργειά μας  ήτο μοιραία. Γενική δικαιολογία είναι ότι η Ελλάς είναι σύμμαχος των εχθρών μας, οι οποίοι χρησιμοποιούν τας βάσεις της και τα τοιαύτα. Χρειάζεται όμως και ένα επεισόδιον το οποίον να μας καταστήση δυνατόν να είπωμεν ότι  εισερχόμενα δια να επιβάλωμεν την τάξιν. Εάν δύνασθε να δημιουργήσετε το  επεισόδιον αυτό, καλώς. Άλ­λως, είναι το ίδιον.
Γιακομóνι: Εγώ δύναμαι να δημιουργήσω κάτι εις τα σύνορα: Επεισόδια μεταξύ Τσαμουριωτών και ελληνικών αρχών.[11]
Βισκόντι Πράσκα: Έχωμεν εις την διάθεσίν μας όπλα και βόμβας γαλλικάς,   δια   να   σκηνοθέτησωμεν  μίαν  επίθεσιν.
Ντούτσε: Πάντα ταύτα έχουν επουσιώδη σημασίαν δι’ εμέ : Πρόκειται, μόνον να  δώσωμεν κάποιο προπέτασμα καπνού.  Ούχ  ήτ­τον, καλόν θα ήτο  να κατορθώσετε να υπάρξη  το   άναμμα   της   θρυαλλίδος.
Τσάνο: Πότε θέλετε να λάβη χώραν το επεισόδιον;
Ντούτσε: Την 24ην.
Τσάνο: Την 24ην θα υπάρχη το επεισóδιον.
Ντούτσε: Ουδείς θα πιστεύση εις το μοιραίον αυτό, αλλά δια μίαν δικαιολογίαν μεταφυσικού χαρακτήρος θά δύναται να λεχθή ότι ήτο ανάγκη να υπάρξη κάποια λύσις. Εκείνο που χρειάζεται εις το είδος αυτό των ενεργειών είναι η δράσις με την μεγίστην αποφασιστικότητα, διότι αυτό είναι το μυστικόν της επιτυχίας, ακόμη και έναντι εκείνων που θα ηδύναντο να βοηθήσουν τον εχθρόν. Πρέπει να δημιουργήσωμεν αυτό το «άλλοθι», εις τρόπον ώστε να δυνάμεθα να είπωμεν : “Δέν γίνεται πλέον τίποτε. Θέλετε να βοηθήσετε άνθρώπους που εί­ναι ήδη ηττημένοι ;» Αυτό θα ηδύνατο να ισχύση  απέναντι των Τούρκων, ακόμη και απέναντι των Άγγλων.
Βισκόντι Πράσκα: Η  ενέργεια προητοιμάσθη εις τρόπον ώστε να δώση την εντύπωσιν ραγδαίας επιτυχίας εντός ολίγων ημερών.
Ντούτσε: Λόγω της ευθύνης που αναλαμβάνω εις την υπόθεσιν αυτήν, σας λέγω να μη απασχοληθήτε υπέρ το δέον με τας ενδεχομένας απωλείας, καίτοι από ανθρωπιστικής απόψεως ενδιαφέρομαι δια την ζωήν και του τελευταίου ανδρός. Λέγω τούτο διότι ενίοτε εις στρατιωτικός ηγέτης σταματά προ των απωλειών.
Βισκόντι Πράσκα: Έδωσα διαταγάς να επιτίθενται πάντοτε τα τάγματα, έστω και εναντίον μεραρχιών.
Μπαντóλιο: Το ζήτημα αφορά  δύο θέματα, το ελληνικόν και το της αγγλικής βοηθείας. Συμφωνώ απολύτως εις την αντίληψιν ότι αποκλείεται σχεδόν ασφαλώς απόβασις αγγλικών δυνάμεων. Οι Άγγλοι είναι πολύ περισσότερον απορροφημένοι με την Αίγυπτον παρά με την Ελλάδα, και μετά δυσφορίας τοποθετούν άνδρας εις πλοία επί τής Μεσογείου. Η δυνατή αγγλική βοήθεια θα ήτο η της αεροπορίας. Προς τούτο θα ηδυνάμεθα. να συγχρονίσωμεν την ενέργειαν κατά της Ελλάδος με την ενέργειαν δια το Μάρσα Ματρούχ. Τότε θα είναι δύσκολον δια τους Άγγλους να αφαιρέσουν αεροπλάνα από την  Aίγυπτov δια να τα στείλουν εις την Ελλάδα. Την δε 26ην, δύναται και ο Γκρατσιάνι να είναι έτοιμος.
Ντούτσε: Εγώ θα ήμην υπέρ επισπεύσεως κατά τινας ημέρας, της δράσεως του Γκρατσιάνι. Η κατάκτησις του Μάρσα Ματρούχ θα καταστήση ακό­μη δυσχερεστέραν την δυνατότητα αγγλικής αρωγής προς την Ελλάδα, δεδομένου μάλιστα ότι δεν θα σταματήσωμεν την προέλασίν μας. Άμα χάση την Αίγυπτον, και αν ακόμη κρατηθή το Λονδίνον, η  αγγλική αυτοκρατορία θα ευρεθή  εις κατάστασιν ήττης. Αι Ινδίαι είναι εις επισφαλή θέσιν και οι Άγγλοι δεν θα δύναν­ται πλέον να λάβουν ενισχύσεις από την Νότιον  Αφρικήν και από την Ερυθράν Θάλασσαν. Προσθέτω μίαν ψυχολογικήν  άποψιν : ότι αφρικανική επιτυχία θα εν­θαρρύνε τους στρατιώτας μας της Αλβανίας. Ιδού διατί επιθυμώ συγχρονισμόν των δύο ενεργειών, με ελαφράν προτεραιότητα της αφρικανικής.
Μπαντóλιο: Εξετάζων, ήδη, το ελληνικόν πρόβλημα τονίζω ότι περιοριζόμενοι εις μόνην την Ήπειρον δεν ανταποκρινόμεθα εις την περίστασιν. Δέν υπερβάλλω λέγων ότι, εάν θέλωμεν να καταλάβωμεν την Ελλάδα, πρέπει να καταλάβωμεν και την Κρήτην και την Πελοπόννησον.[12] Η επιχείρησις εις Ήπειρον, η μελετηθείσα υπό του Βισκόντι Πράσκα, βαίνει καλώς. Εξασφαλιζομένης της αριστεράς (,·) μας πτέρυγος, αι αντίπαλοι δυνάμεις δεν θα μας παρουσίαζαν σοβαράς δυσκολίας. Έχομεν την αεροπορίαν . . . .
Ντούτσε: Θα ρίψωμεν εις τας επιχειρήσεις 400 αεροπλάνα, ίνα καλύψωμεν και την ενδεχομένην αγγλικήν αρωγήν.
Μπαντóλιο: Πρέπει να καταλάβωμεν ολόκληρον την Ελλάδα, αν θέλωμεν να ρυθμισθή  το πρόβλημα. Προς τούτο απαιτούνται είκοσι μεραρχίαι. ενώ εις ‘Αλβανίαν έχομεν εννέα και μίαν ιππικού. Είναι φανερόν ότι υπό τας συνθήκας αυτάς χρειάζονται τρεις μήνες».[13]
Ροάττα: Λαμβανομένων των πάντων υπ’ όψει, δυνάμεθα να υπολογίζωμεν επί του ισοδυνάμου ένδεκα μεραρχιών. Διά να μη σταματήσωμεν είς την Ηπειρον, πρέπει να επισπευσθεί η αποστολή στρατευμάτων. Τούτο και διά να μη παρασχεθή η εντύπωσις οτι ελαχανιάσαμεν και δεν δυνάμεθα να προχωρήσωμεν περαιτέρω. Συνεπώς μελετητέον αμέσως το πρόβλημα της πλήρους καταλήψεως της Ελλάδος.
Ντούτσε: Καθορισθείσης της ενάρξεως των επιχειρήσεων δια την 26ην και προβλεπομένης της εκκαθαρίσεως της Ηπείρου περί την 10—15 Νοεμ­βρίου, έχομεν έως τότε άλλον ένα μήνα διά να στείλωμεν νέα στρατεύματα.
Βισκόντι Πράσκα: Η  αποστολή νέων στρατευμάτων εξαρ­τάται απο την ανάπτυξιν του σχεδίου, και ταύτα δεν δύνανται να σταλούν παρά εις κατειλημμένην ήδη Ήπειρον. Δεν πρόκειται περί ενεργείας απλώς εξελισσομένης χρονικώς, αλλά περί ενεργείας ασφαλούς. Την εποχήν αυτήν μόνον εις την Νότιον  Ελλάδα είναι δυναταί επιχειρήσεις. Έχοντες το Δυρράχιον ως βάσιν προελάσεως προς Θεσσαλονίκην, χρειαζόμεθα ένα μήνα δια την αποστολήν εκάστης μεραρχίας.
Ντούτσε: Ίνα διασαφηνίσωμεν τα εκτιθέμενα θέματα, ερωτώ πως αντιμετωπίζεται η προέλασις προς Αθήνας, μετά την κατάληψιν   της Ηπείρου.
Βισκόντι Πράσκα: Δεν την βλέπω δυσχερή. Μία ομάς πέντε ή εξ μεραρχιών θα ήτο αρκετή.[14]
Μπαντóλιο: Εγώ θα  εθεώρουν μάλλον επείγουσαν την προέλασιν προς Αθήνας παρά προς Θεσσαλονίκην, εφ όσον ιδίως δεν φαίνεται πιθανή αγ­γλική απόβασις εις Θεσσαλονίκην.
Τσάνο: Πολλώ  δε μάλλον εφ’ όσον είναι πιθανή βουλγαρική επέμβασις.
Ροάττα: Χρειάζεται πίεσις και εις την περιοχήν αυτήν.
Ντούτσε: Φρονείτε ότι δύο μεραρχίαι θα ήσαν αρκεταί;

Ροάττα: Ναι.
Ντούτσε: Μου φαίνεται τώρα ότι αι  ιδέαι παγιούνται. Ενέργεια εις Ήπειρον,  Θεσσαλονίκη: Πιθανή βουλγαρική επέμβασις. Πλήρης συμφωνία διά την κατάληψιν των Αθηνών.
Βισκόντι Πράσκα: Κατόπιν, εξ Αθηνών, διασχίζομεν τήν Ελλάδα και φθάνομεν εις Θεσσαλονίκην αναχωρούντες εκ της πρωτευούσης.
Ντούτσε: Ποία η απόστασις μεταξύ Ηπείρου και Αθηνών
Βισκόντι Πράσκα: 250 χιλιόμετρα με  μέτριον οδικόν δίκτυον.
Ντούτσε: Και πώς είναι το έδαφος;
Βισκόντι Πράσκα: Λόφοι υψηλοί, τραχείς.
Ντούτσε: Και η κατεύθυνσις των κοιλάδων ;
Βισκόντι Πράσκα: Εξ ανατολών προς δυσμάς, ήτοι κατάλ­ληλος δια την προέλασιν προς Αθήνας.
Ντούτσε: Τούτο είναι σπουδαίον.
Ροάττα: Τούτο είναι αληθές μόνον μέχρις ενός σημείου, καθ όσον εις ωρισμένον σημείον απαιτείται η διάβασις οροσειράς ύψους 2000 μέτρων (δει­κνύει χάρτην εις τον Ντούτσε).
Βισκόντι Πράσκα: Είναι εδάφη όπου υπάρχει πληθύς ημιονικών οδών.
Ντούτσε: Τας διεσχίσατε τας οδούς αυτάς ;
Βισκόντι Πράσκα: Ναι, πολλάκις.
Ντούτσε: Ας έλθωμεν τώρα εις δύο άλλα θέματα. Τούτων πάντων διασαφηνισθέντων, πόσας συμπληρωματικάς μεραρχίας νομίζετε ότι είναι αναγκαίον να στείλωμεν εις Αλβανίαν δια να καταλάβωμεν ολόκληρον το έδαφος που οδη­γεί εις Αθήνας ;
Βισκόντι Πράσκα: Κατά πρώτον λόγον θα ήρκουν τρεις με­ραρχίαι, ωργανωμέναι ως ορειναί. Φυσικά, αι περιστάσεις θα ώδήγουν. Τα  στρα­τεύματα αυτά θα ηδύναντο να μεταφερθούν εις τον λιμένα Άρτης εντός μιας μό­νης νυκτός.
Ντούτσε: Αποδίδω κάποιαν σημασίαν εις αλβανικήν συμβολήν, τόσον εις τακτικά στρατεύματα όσον και εις συμμορίας.
Βισκόντι Πράσκα: Παρουσιάσαμεν εν σχέδιον εν προκειμέ­νω. Θα ηδύναντο να οργανωθούν συμμορίαι 2500— 3000 ανδρών, πλαισιωμένοι με αξιωματικούς μας.
Γιακομóνι: Αι αιτήσεις είναι άπειροι. Αλλά δεν πρέπει να στεί­λωμεν πολλούς Μουσουλμάνους, εκ φόβου πολυαρίθμων εκδικήσεων εκ μέ­ρους των.
Ντούτσε: Συνεπώς δύνασθε να οργανώσετε κάποιον αριθμόν συμ­μοριών.
Βισκόντι Πράσκα: Όλα είναι ωργανωμένα. Ετηλεγράφησα ήδη να ετοιμασθούν τα πάντα και να ειδοποιηθούν τα άτομα.
Ντούτσε: Πώς οπλίζετε τας συμμορίας;
Βισκόντι Πράσκα: Με  τινα μυδραλλιοβόλα ελαφρά και με βόμβας.
Ντούτσε: Τώρα μία άλλη άποψις της καταστάσεως. Ποία μέτρα έλάβατε εις τα γιουγκοσλαβικά σύνορα ;
Βισκόντι Πράσκα: Έχομεν δύο μεραρχίας και εν τάγμα καραμπινιέρων και τελωνοφυλάκων. Κατ’ ουσίαν μίαν ικανήν προκάλυψιν.
Ντούτσε: Δεν πιστεύω ότι θά υπάρξουν επιθέσεις από της πλευράς εκείνης, άλλωςτε τα στρατεύματα μας ερείδονται επί οχυρών θέσεων προκα­θορισμένων.
Βισκόντι Πράσκα: Δέον να προστεθή ότι το έδαφος είναι κατάλληλον δι’ άμυναν. Θα ηδύνατο να υπάρξη κάποια διείσδυσις, δια μέσου των θάμνων, μικρών αποσπασμάτων, αλλά δεν έχομεν τίποτε να φοβηθώμεν, διότι φρουρούμεν όλα τα σύνορα:  Εν φυλάκιον τελωνοφυλάκων ανά 500 ή 600 μέτρα.
Γιακομóνι: Εις Αλβανίαν υπάρχει η επιθυμία να κληθούν μερικαί κλάσεις.
Ντούτσε: Τί δίδει εκάστη κλάσις ;
Γιακομóνι: Περίπου 7.000 άνδρας.
Ντούτσε: Χρειάζεται, εις τούτο, προσοχή. Βεβαίως δεν πρέπει να περιφρονήσωμεν ή να άπωθήσωμεν τας δυνάμεις αυτάς, αλλά και δεν πρέπει να απο­τελέσουν υπερβολικήν συμβολήν εις τρόπον ώστε να φαντασθούν ότι αύται κατέ­κτησαν την Ήπειρον. Μία μικρά συμβολή των αλβανικών στοιχείων θα ήτο πρόσφορος. Θα εκάλουν δύο ή τρεις κλάσεις. Επίσης θέμα της προσοχής μας δέον να αποτελέση η αντιαεροπορική άμυνα, καθόσον δέον έν τω μέτρω του δυ­νατοί να αποφευχθούν οι βομβαρδισμοί της πετρελαιοφόρου ζώνης, των αλβανι­κών πόλεων, καθώς και η παραβολή που θα ηδύνατο να γίνη με την καλυτέραν άμυναν των πόλεων της Απουλίας. Συνεπώς πρέπει να τοποθετηθούν αντιαερο­πορικά μέσα ικανών διαστάσεων.
Σóντου: Έλαβα ήδη μέτρα διά να αποσταλούν τα 75 Σκόντα που είχαμεν εκ Γερμανίας.
Βισκόντι Πράσκα: Η  άμυνα των Τιράνων περιορίζεται εις δύο ομάδας, ενώ η άμυνα της όλης Αλβανίας είναι μόλις πέντε ομάδες.
Ντούτσε: Χρειάζονται διά την Αλβανίαν  τουλάχιστον εκατόν αντι­αεροπορικά πυροβόλα διά να αποφευχθή η απώλεια του ηθικού  εκ βομβαρδισμών κατά την διάρκειαν της ημέρας. Στείλατε ολα τα Σκόντα και τα Αίρλικον.
Σóντου: Δεν τα ελάβαμεν ακόμη όλα. Μόλις φθάσουν θα τα στείλω. Τά Αίρλιχον θα τα στείλω αεροπορικώς.
Ντούτσε: Πρέπει να προστεθούν εις την άμυναν και τα αεροπλάνα  διώξεως. Ευτυχώς έχομεν αρκετά διαθέσιμα. Την 1ην Οκτωβρίου υπήρχαν εις Αλβανίαν 87 αεροπλάνα, εξ ων 52 αμέσως διαθέσιμα.
Τσάνο: Είναι καθ’ οδόν ο 14ος στολίσκος.
Ντούτσε: Νομίζω ότι εξητάσαμεν όλας τας απόψεις του προβλήματος.
Μπαντóλιο: Αι λεπτομέρειαι θα καθορισθούν υπό του Γενικού Επιτελείου.
Ντούτσε: Ανακεφαλαίωσις. Επίθεσις εις Ήπειρον. Πίεσις προς Θεσ­σαλονίκην. Και, εις δεύτερον χρόνον, προέλασις προς Αθήνας.
[1] H δήλωση αυτή του Μουσολίνι δίνει την ευκαιρία στην επίσημη ιστοριογραφία    να παρουσιάσει σαν μια πράξη απύθμενης υποκρισίας το  καθησυχαστικό και αισθηματικό μήνυμα  της 12ης Σεπτεμβρίου 1939,  που ο Duce της Ιταλίας έστειλε στον  Έλληνα Κυβερνήτη Ι. Μεταξά.
[2] Πρόκειται για το ανακοινωθέν του Αθηναϊκού Πρακτορείου της 28ης Σεπτεμβρίου 1940.
[3] Γίνεται αναφορά για τις Βρετανικές εγγυήσεις της 13 Απριλίου 1939.
[4] Για τη δράση της Ελληνικής Αεροπορίας βλέπε: Ηλία Δ Καρταλαμάκη Η αεροπορία στον πόλεμο του ’40 . Αθήνα 1990
[5]
[6]
[7]
[8]
[9] Σύμφωνα με το Ελληνικό σχέδιο επιστρατεύσεως  1939 β προβλεπόταν η δράση των παρακάτω Μεγάλων  Μονάδων :
Α Σώμα Στρατού.
ΙΙ  Μεραρχία (Αθηνών)
ΙΙΙ  Μεραρχία (Πατρών)
ΙV   Μεραρχία (Ναυπλίου)
ΙΙΙ   Ταξιαρχία Πεζικού (Χαλκίδας)
Β Σώμα Στρατού.
Ι   Μεραρχία( Λαρίσσης)
ΙΧ   Μεραρχία (Κοζάνης)
IV    Tαξιαρχίας Πεζικού  (Φλώρινας )
V    Tαξιαρχίας Πεζικού (Τρικάλων)
XVI Tαξιαρχίας Πεζικού (Λαμίας)
Γ Σώμα Στρατού.
VI    Μεραρχία (Σερρών)
X     Μεραρχία (Βέρροιας)
XI    Μεραρχία Θεσσαλονίκης)
Δ Σώμα Στρατού.
VII   Μεραρχία (Δράμας)
XIV  Μεραρχία (Ξάνθης)
Ε Σώμα Στρατού.
XII   Μεραρχία (Κομοτινής)
XIII  Μεραρχία (Αρχιπελάγους)
Ανεξάρτητες Μεραρχίες
V      Μεραρχία (Κρήτης)
VIII  Μεραρχία (Ηπείρου)
Μεραρχία Ιππικού.
(Σύνολο επιστρατευμένων Συνταγμάτων  Πεζικού 56. Σύνθεση Συντάγματος: Τρια Τάγματα και ένας λόχος μηχανημάτων (4 όλμοι  των 81και δύο ορειβατικά πυροβόλα των  65)
[Πηγή]