Ορέστης και Ηλέκτρα (πρόλογος)

Πρόλογος: Ο τρωικός πόλεμος και η κατάρα των Ατρειδών
Του Νίκου Λυγερού
Μετάφραση από τα γαλλικά: Σάνη Καπράγκου
Είσοδος του Χορού, κινήσεις συνόλου, πρόσωπα καλυμμένα με μαύρο.

Κορυφαίος

Από πού ν’ αρχίσω; Πώς να εξιστορήσω τη φοβερή συμφορά που έπεσε πάνω στο σπίτι των Ατρειδών. Και ποιος από σας έχει υποφέρει αρκετά για να καταλάβει την αφήγηση τούτη; Χρόνος.
Μόνον οι μάντεις μπόρεσαν να το προβλέψουν: Ο Κάλχας ήξερε να δει τον κίνδυνο, ο Τειρεσίας τον κατάλαβε, η Κασσάνδρα έζησε και τον είδε να πραγματοποιείται. Η προφητεία των αετών ήταν ωστόσο σαφής, μα κανείς άλλος από τον Κάλχα δεν είχε τα μάτια της σοφίας. Όλα ήταν Οργή κι Εκδίκηση. Ιδού γιατί έγινε η τερατώδης θυσία. Οι θεοί είχαν αποφασίσει να κάνουν το γένος των Ατρειδών να υποφέρει όσο κανένα άλλο. Χρόνος.

΄Ετσι οι Έλληνες έπλευσαν πάνω στο αίμα της φτωχής Ιφιγένειας. Και πολέμησαν δέκα χρόνια, ώσπου να χάσουν τους πιο γενναίους άνδρες τους. Ο πόλεμος, οι μάχες, οι αγώνες και οι μονομαχίες όλες οδήγησαν στην πυρά της απελευθέρωσης. Αυτή η φωτιά που λευτερώνει το κορμί από όλες του τις οδύνες και το εξαγνίζει για ν’ αναπαυθεί εν τέλει η σκόνη του μέσα στη γη. Χρόνος.

Δέκα χρόνια αγώνες και πόνοι προσφορά στη δόξα. Όμως η στόφα των ηρώων είναι πάρα πολύ βαριά για τους ζωντανούς, μόνον ο θάνατος είναι ικανός να πετύχει τούτον τον άθλο και σ’ αυτόν ταιριάζει η αθανασία. Σιωπή

Κίνηση του Χορού.

Η γνώση εξασφαλίζει μια αφηρημένη έννοια δύναμης, ακόμη κι η παντογνωσία καταφέρνει να μετατρέψει την πραγματικότητα μόνον με μικρές πινελιές. Ανεπαίσθητες στην αρχή, μα με τον χρόνο αποκτούν ενδιαφέρον. Κι οι θεοί είναι δάσκαλοι σε τούτη την τέχνη. Έτσι κάθε δράση, κάθε πράξη τού Τρωικού Πολέμου είχε και θα έχει συνέπειες στο σύνολο των ανθρώπων που κατοικούν στη γη των θεών που κάποιοι τη λένε Ελλάδα. Τη θυσία θα την ακολουθήσει μια εκδίκηση, την ιεροσυλία μία καταδίκη, το έγκλημα μία τιμωρία. Χρόνος.

Οι μάντεις ό,τι κι αν πουν, δεν θ’ αλλάξουν τίποτε, οι άνθρωποι δεν ακούνε παρά μόνον ό,τι θέλουν ν’ ακούσουν. Και τούτοι οι τελευταίοι, όσο πιο μεγάλοι είναι, τόσο πιο πολύ θαρρούν προστατευμένοι από τη μοίρα. Μα πληρώνουν πολύ ακριβά αυτή την ολέθρια έπαρση, διότι το πεπρωμένο τούς κτυπά με ακόμη μεγαλύτερη βία. Και πολύ συχνά είναι μοιραίο το πλήγμα τούτο. Σιωπή.
Κίνηση του Χορού.

Ο Αγαμέμνων, ο πλούσιος σε χρυσό βασιλιάς των Μυκηνών, ήταν ένας απ’ αυτούς. Η δόξα του τον έκανε να ξεχάσει την κατάρα των Πελοπιδών. Κι ούτε η τερατώδης θυσία της θυγατέρας του, που απαιτήθηκε από τη δόλια Άρτεμη, που του ξερίζωσε ένα κομμάτι από την ίδια του τη σάρκα, δεν ήταν αρκετή ν’ αποτρέψει την εκδίκηση που κρεμόταν πάνω του. Του Αχιλλέα η οργή που πέρασε, ο θάνατος του πιστού του φίλου Πατρόκλου, που τον ακολούθησε εκείνος του πιο λαμπρού εχθρού μας, είχε ως μόνη κατάληξη την αύξηση της δόξας του. Και μετά την επιτυχία του πολυμήχανου Οδυσσέα και την πτώση της απόρθητης Τροίας, ο βασιλεύς των βασιλέων συγκρούστηκε με έναν γίγαντα, δίχως να συνειδητοποιεί ότι το μεγαλείο του δεν προέρχεται παρά μόνον από την κλωστή με την οποία η μοίρα τον κρατούσε κρεμάμενο. Κι όταν επέστρεψε στα εδάφη του θαρρούσε προστατευμένος από κάθε κίνδυνο. Σιωπή

Κίνηση του χορού

Εδώ λοιπόν γράφτηκε μια από τις πιο σκοτεινές σελίδες της οικογένειας των Ατρειδών. Εδώ είναι ο τόπος των πιο φρικτών εγκλημάτων. Ο Αγαμέμνων θα έπρεπε να είναι επιφυλακτικός. Μα η αλήθεια είναι πως έχοντας επιζήσει από έναν δεκαετή πόλεμο, πώς θα μπορούσε να φανταστεί ότι ο μέγιστος των κινδύνων για κείνον βρισκόταν στο σπίτι του, μέσα στο ίδιο του το κρεβάτι. Χρόνος.

Η γυναίκα του η Κλυταιμνήστρα είχε αποκτήσει εραστή τον Αίγισθο, τον γιό του Θυέστη και ξάδελφο του ίδιου του Αγαμέμνονα. Μα η μοιχεία δεν έφτανε για να εκδικηθεί. Κατέστρωσε σχέδιο για να δολοφονήσει τον βασιλιά, τον άνδρα και προστάτη της. Τον συμβούλευσε να ειδοποιήσει για την άφιξή του με τεράστιες δάδες, βαλμένες στις κορυφές των νησιών που τον χώριζαν από την πατρίδα του. Έτσι τελείωσε τη πολιορκία της Τροίας, η πόλη λεηλατήθηκε, εκείνη πληροφορήθηκε από τις φωτιές την επιστροφή του Αγαμέμνονα. Με την άφιξη στην πατρίδα, συνοδευόμενος από τη φτωχή Κασσάνδρα, τον έπεισε ν’ ακολουθήσει ένα πορφυρό μονοπάτι για να επιστρέψει στο Παλάτι. Μολονότι αυτό ανήκε αποκλειστικά στα αγάλματα των θεοτήτων, ο βασιλιάς αφέθηκε να πεισθεί, σκεπτόμενος να δείξει ταπεινότητα ο δύστυχος. Η δόλια γυναίκα που είχε υφάνει τα δίχτυα της αράχνης άρχισε να τυλίγεται πάνω του σαν δίχτυ της μοίρας. Σιωπή.

Κίνηση του Χορού.

Τότε τον παρέσυρε και τον έβαλε να πάρει το μπάνιο του. Κι εδώ, με τη βοήθεια του αισχρού εραστή της, τον τύλιξε με ένα πέπλο για να τον καθηλώσει. Κι έπειτα, δίχως εκείνος να μπορεί να αμυνθεί, ο διπλός πέλεκυς της εκδίκησης έπεσε τρεις φορές πάνω στο κορμί του που σπάραζε. Ωστόσο το όνειδος και η προδοσία ανικανοποίητα από την επιτυχία της συναυτουργίας βάλθηκαν να τον ακρωτηριάσουν, ενώ εκείνος ακόμη ξεψυχούσε. Εκείνος ο φρικτός εφιάλτης δεν τέλειωσε παρά μόνον όταν ήταν πια άδειος από όλο του το αίμα. Χρόνος.

Πνιγμένος στο ίδιο του το αίμα, τα μέλη του διάσπαρτα, έφτυσε την ψυχή του μ’ έναν τελευταίο στεναγμό. Κι εκείνη διαλύθηκε, ανήμπορη να εκδικηθεί, δραπέτευσε από το πεδίο δράσης. Χρόνος.

Χάρη σε κείνο το αποτρόπαιο έγκλημα, το αιματοβαμμένο ζεύγος κατέλαβε τον θρόνο των Μυκηνών. Ευτυχώς με τη σοφία της Ηλέκτρας κατάφερε να ξεφύγει στη Φωκίδα ο νεαρός Ορέστης με τον παιδαγωγό του. Από τότε, η τυραννία συνέτριψε εκ βάθρων την πατρίδα μας κι η Ηλέκτρα, σκλάβα του Παλατιού, υπέφερε τα χειρότερα βασανιστήρια. Από δω και πέρα η μόνη μας ελπίδα έχει ένα όνομα: Ορέστης!

Η χορωδία αργά-αργά γονατίζει σαν να προσκυνά και ο Χορός τη συνοδεύει σε τούτη την κίνηση.

Ο Χορός χορεύει: Προσευχή.
Σκοτάδι.
Πηγή: http://www.lygeros.org/0179-gr.html