Οι βαρύτατες ευθύνες της Ελληνικής στρατιωτικής ηγεσίας για την Κυπριακή τραγωδία

Όταν η Τουρκική εισβολή στην Κύπρο ήταν πλέον γεγονός στις ο7.00 την 21ης Ιουλίου 1974, το πολεμικό συμβούλιο υπό την προεδρία του Φαίδωνα Γκιζίκη και την συμμετοχή του "πρωθυπουργού" Αδαμάντιου Ανδρουτσόπουλου και του ταξίαρχου Ιωαννίδη, έδωσε διαταγές στον Αρχηγό στρατού Αντιστράτηγο Γαλατσάνο, στον Αρχηγό Ναυτικού Αντιναυαρχο Πέτρο Αραπάκη, στον αρχηγό Αεροπορίας Παπανικολάου και στον Αρχηγο Ενόπλων Δυνάμεων Γρηγόριο Μπονάνο για γενική επιστράτευση και άμεση ενίσχυση της Άμυνας της Κύπρου. Συγκεκριμένα σύμφωνα με το Πόρισμα της Βουλής των Ελλήνων που συστάθηκε στις 21/2/1985 για να ανοίξει τον «Φάκελλο της Κύπρου, συμφωνήθηκε οτι:

1. Μια μοίρα καταδρομών πλήρως εξοπλισμένη θα μεταφερόταν αεροπορικώς από την Σούδα στην Λευκωσία

2. Τρία υπερσύγχρονα υποβρύχια θα έπλεαν στην Κύπρο σε μια προσπάθεια παρακόλλησης της απόβασης των Τούρκων

3. Το πλήρως εξοπλισμένο 573 Τάγμα πεζικού με 550 Κύπριους εθελοντές θα μεταφερόταν με το επιταγμένο οχηματαγωγό πλοίο «Ρέθυμνο».

4. Να εμπλακούν από αέρος τα 34 υπερσύγχρονα αεροπλάνα τύπου FANTOM που μόλις είχαν παραληφθεί.

Να σημειωθεί ότι κανείς από τους τρεις Αρχηγούς Όπλων δεν έφερε αντίρρηση εκείνη την στιγμή στα μέτρα αυτά, που ήταν αυτονόητα και επιβάλλονταν από την κρισιμότητα της κατάστασης.

Από τις τέσσερις αυτές στρατιωτικές ενέργειες, πλην της πρώτης με το γνωστό τραγικό αποτέλεσμα, καμμία άλλη δεν πραγματοποιήθηκε.

Όσον αφορά την επέμβαση των υποβρυχίων την διαταγή Αραπάκη για μεταφορά τους στην Κύπρο ανακάλεσε ο ΑΕΔ Παπανικολάου με το σκεπτικό ότι τα χρειαζόταν στο Αιγαίο για να αμυνθεί σε περίπτωση επίθεσης είτε από Ανατολάς είτε από Βορρά. Νέα απόπειρα του Αραπάκη στις 22.7.1974 να σταλλούν τα υποβρύχια, χωρίς ενημέρωση του ΑΕΔ αυτή την φορά, ανακλήθηκε (από ποιόν; δεν αναφέρει το Πόρισμα) το μεσημέρι της 23ης Ιουλίου υπό το πρόσχημα της συμφωνίας εκεχερείας και της έναρξης τριμερών διαπραγματευσεων στην Γενευη.

Ο απόπλους του εμπορικού πλοίου «Ρέθυμνος»που μετέφερε το 573 Τάγμα πεζικού υπό της διαταγές του Συνταγματάρχη Παπαποστόλου, ξεκίνησε τα μεσάνυχτα της 21ης Ιουλίου για Κύπρο. Αμέσως μετά τον απόπλου ο Συνταγματάρχης Παπαποστόλου έλαβε 2 διαταγές ανάκλησης της αποστολής του. Με προσωπική του ευθύνη παράκουσε τις διαταγές που έλαβε και το πλοίο έφτασε λίγα ναυτικά μίλια έξω από την Κύπρο. Τότε με νέο σήμα, ο ΑΕΔ Παπανικολάου του έγραψε επί λέξει «…Σπευσατε και αποβιβάσατε τα τμήματα εις την ΡΟΔΟΝ απειλούμενην υπό Τούρκων…». Ο Παπαποστόλου έσπευσε στην Ρόδο εγκαταλείποντας την αποστολή του, όπου όταν έφτασε αντίκρυσε ένα νησί που δεν είχε τεθεί καν σε επιφυλακή!

Τα υπερσύγχρονα αεροπλάνα τύπου FANTOMS βρίσκονταν στο αεροδρόμιο Καστελίου Κρήτης πλήρως εξοπλισμένα και έτοιμα για επέμβαση. Η διαταγή για επέμβαση τους στάλθηκε δύο φορές στις 22.7.1974 από τον Στρατηγό Μπονάνο και ανακλήθηκε 2 λεπτά μετά. Η ανάκληση οφειλόταν κατά τον ΑΕΔ Παπανικολάου στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Στρατηγό Φάνη Γκιζίκη στον οποίο ο Μπονάνος τηλεφωνούσε για να επιβεβαιώσει τις διαταγές που έδινε. Ο Γκιζίκης σε κατάθεση του στην εξεταστική επιτροπή της Βουλής αρνήθηκε κατηγορηματικά το γεγονός.

Και οι τέσσερις αυτές επεμβάσεις σύμφωνα με το κοινοβουλευτικό πόρισμα, είτε η κάθε μια μόνη της, πολύ περισσότερο σε συνδιασμό, θα μπορούσε να μεταβάλλει δραματικά την στρατιωτική κατάσταση στο Νησί και ίσως να συντρίψεικαι εντελώς την εισβολή. Σύμφωνα με το πόρισμα της Βουλής των ελλήνων «…η μη έγκαιρη αποστολή υποβρυχίων και η εξ αυτής μη επίθεση κατά της αποβατικής Τουρκικής δύναμης εστέρησε από τις Ελληνικές ένοπλες δυνάμεις την μοναδική ευκαιρία να καταγάγουν μια μοναδική νίκη επί της Τουρκικής αποβατικής Δύναμης….» και λίγο μετά «….Η ποιότητα και το αξιόμαχο των υποβρυχίων τα καθιστούσαν αποφασιστικό παράγοντα για την έκβαση της αποβατικής εχθρικής ενέργειας…».

Για την επέμβαση τον Φάντομς ομοίως αναφέρεται στο πόρισμα ότι «…η μη αποστολή των αεροσκαφών χρήζει περαιτέρω έρευνας, γιατί αν είχε εκτελεστεί η κατάσταση στην Κύπρο θα ήταν διαφορετική…»

Μια συνηθισμένη δικαιολογία που πρόταξαν οι Αρχηγοί των ενόπλων δυνάμεων για την άνωθεν περιγραφείσα συμπεριφορά τους ήταν οι δήθεν πληροφορίες που είχαν για επίθεση από την Βουλγαρία. Οι πληροφορίες αυτές προέρχονταν σύμφωνα με τις καταθέσεις τους από τον "Αρχηγό¨ της ΚΥΠ Σταθόπουλο και τον ΑΣΔΕΝ Γκράτσιο που όμως στις καταθέσεις τους αρνούνται κατηγορηματικά ότι έδωσαν τέτοιες πληροφορίες.

Μια άλλη πολύ κρίσιμη πληροφορία είναι ότι το ΑΕΔ (Αρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων) (Μπονάνος) ως τις 08.40 το πρωί της 20ης Ιουλίου 1974 δεν έδινε έγκριση στο ΓΕΕΦ (Γενικό επιτελείο Εθνοφρουράς) για άρξη του πυρός και ανάσχεση της εισβολής, αντίθετα καθησύχαζε ότι πρόκειται για άσκηση του Τουρκικού στρατού και συνιστούσε αυτοσυγκράτηση, όρο άγνωστο μέχρι τότε στην στρατιωτική ορολογία. Αυτό την στιγμή που τα αποβατικά πλοία των Τούρκων ήταν ορατά με γυμνό μάτι από την στεριά τις τελευταίες ώρες της 19ης Ιουλίου. Οι Τούρκοι έτσι κέρδισαν τουλάχιστον μια μέρα χωρίς να παρενοχληθούν στην απόβαση τους. Σύμφωνα με τον έγκυρο ερευνητή Κώστα Χατζηαντωνίου "...η μη εκμετάλευση αυτής της νύχτας θα αποδειχθεί μοιραία....".

Η ΠΡΟΔΟΣΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Όσα γράφτηκαν ως εδώ αποτελούν μέρος του πορίσματος της ελληνικής βουλής για τα γεγονότα της Κυπριακής τραγωδίας. Τα στοιχεία είναι διασταυρωμένα, ενώ δόθηκαν λεπτομερείς καταθέσεις από τους εμπλεκόμενους. Το πόρισμα όμως δεν έδωσε εξήγηση για την αλλοπρόσαλη (προδοτική κατά την γνώμη μας) συμπεριφορά της Ανώτατης στρατιωτικής ηγεσίας εκείνης της εποχής (Μπονάνος, Αραπάκης, Παπανικολάου, Γαλατσάνος).

Οι τέσσερις συμμετείχαν στην ιστορική σύσκεψη με τους πολιτικούς αρχηγούς υπό την προεδρία του Γκιζίκη στις 22 Ιουλίου 1974, όπου παρέδωσαν την εξουσία στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Κάποια χρόνια μετά, ο αντιναύαρχος Αραπάκης και ο αντιστράτηγος Μπονάνος εξέδωσαν βιβλία όπου περιγράφουν τα τραγικά αυτά γεγονότα από την σκοπιά τους. Αξίζει να τα διαβάσετε....

Οι τέσσερις Αρχηγοί των όπλων παρέμειναν στις θέσεις τους επί Κυβέρνησεως Εθνικής Ενότητας και χειρίστηκαν εκληματικά και την αντιμετώπιση του Αττίλα 2, όπου με μνημόνια τους προς τον καραμανλή που περιέχονται στο πόρισμα της βουλής, τον καλούσαν να μην αντιδράσει στρατιωτικά στην ολοκλήρωση της τραγωδίας (η ανάλυση του μνημονίου αυτού ξεφευγει από το θέμα του κειμένου. Ισως ασχοληθούμε στο μέλλον με αυτό).

Οι τέσσερις αυτοί αρχηγοί των όπλων (Μπονάνος, Αραπάκης, Παπανικολάου, Γαλατσάνος), πρωταγωνιστές της Χούντας του 1973, αποστρατευθηκαν λίγες μέρες μετά την ολοκλήρωση του Αττίλα 2 με βαθμό επί τιμή, απολαμβάνοντας την σύνταξη και όλα τα υπόλοιπα προνόμια των συνταξιούχων στρατιωτικών.... Ο ταξίαρχος Ιωαννίδης καταδικάστηκε δις εις θάνατον που μετατράπηκαν σε ισόβια δεσμά.... Να σημειωθεί ότι το "άνοιγμα" του Φακέλου της Κύπρου και ο καταλογισμός ευθυνών που θα προέκυπταν, αποτέλεσε συνηθισμένη πολιτική απειλή για τον Ανδρέα Παπανδρέου κατά της Νέας Δημοκρατίας του Κ. Μητσοτάκη για όλη την διετία 1987-1988. Γιατί άραγε...

Πηγές

-Πορίσμα Εξεταστικής Επιτροπής του Ελληνικού κοινοβουλίου για την απόδοση ευθυνών για την προδοσία της κύπρου

-Κύπρος 1954-1974, Από το έπος στην τραγωδία, Κώστας Χατζηαντωνίου, εκδόσεις Ιολκός

-Κύπρος 1974, Γιατί δεν νικήσαμε, Δημήτριος Χάτζος, εκδόσεις "ελευθερη σκέψις"

-Η μαρτυρία ενός Πρωθυπουργού, Αδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος, εκδόσεις "το οικονομικόν"-

- Κύπρος 1974, σκέψεις και συμπεράσματα, Κώστας Δημητριαδης, http://www.scribd.com/doc/13498022/-1974-
http://www.istorikathemata.com/2009/07/blog-post_21.html